Klonlama,
bir organizmanın genetik olarak aynı kopyasının oluşturulmasıdır.
Aseksüel reprodüksiyon olarak da tanımlanan bu yöntemde fertilizasyon
yer almamaktadır. Doğada bazı bitki ve böcek türlerinin üremesinde
normal olarak gözlenen bu duruma, insan ve memeli hayvan türlerinde
ise, tek yumurta ikizliklerinde rastlanmaktadır.
Erken dönem
embriyolarda, oluşan hücrelerin herbiri yeni bir canlı oluşturabilecek
yapıdadır. Bu hücrelerin birbirinden ayrılarak ikizlik, üçüzlük,
dördüzlük vb oluşturulması metoduna “Embriyonik Klonlama” adı
verilmektedir. Fakat embriyonun genetik özelliklerinin tam olarak
bilinmemesi ve hücre sayısı arttıkça yöntemin başarı şansının düşmesi,
embriyonik klonlamanın geniş kullanım alanı bulmasını sınırlamıştır.
Klonlamanın
diğer bir yöntemi olan "Somatik Hücre Nukleus Transferi", ilk kez 1996
yılında Dolly adlı bir kuzunun doğumuyla gündeme gelmiştir. Bu yöntem;
bir canlıya ait somatik bir hücrenin, genetik materyali çıkartılmış bir
oosit (yumurta hücresi) içerisine yerleştirilmesi ve bu hücre
nukleusunun yeniden programlanması sayesinde somatik hücresi kullanılan
canlının genetik olarak aynısını oluşturacak bir embriyo haline
getirilmesini kapsamaktadır. Elde edilen embriyoların taşıyıcı
hayvanlara transferi ile klon yavrular doğmaktadır.
Biyoteknolojik
yöntemler içerisinde çok önemli bir yer alan bu yöntem sayesinde, gerek
hayvancılık alanında, gerekse insan sağlığını ilgilendiren birçok
alanda önemli ilerlemeler sağlanabilir. Bu açıdan, özellikle son 10 yıl
içerisinde bu konuya çok fazla ilgi duyulmakta ve çok önemi
araştırmalar gerçekleştirilmektedir.
Türkiye'de hayvan ıslahında
kullanılan biyoteknolojik yöntemler içerisinde ilk yer tutan sun'i
tohumlama yanında embriyo transferi ve in vitro fertilizasyon konusunda
da araştırmalar ve uygulamalar gerçekleştirilmektedir.
Klonlama
konusunda yapılan çalışmalar sonrasında ülkemizde ilk gebelikler;
İstanbul Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Dölerme ve Sun’i Tohumlama
Anabilim Dalı’nda Prof.Dr.Sema Birler başkanlığındaki bir ekip
tarafından koyunlarda elde edilmiştir. Gebeliklerin sorunsuz devam
etmesi durumunda ilk klon yavruların doğumu Kasım ayı sonlarında
beklenmektedir
Hayvanlarda reprodüktif biyoteknoloji konusunda ülkemizde gerçekleştirilen çalışmalardan bazıları:
Birler,
S., Pabuccuoğlu, S., Atalla, H., Alkan, S., Ozdas, O.B., Bacınoğlu, S.,
Cirit, Ü., Zavar, İ., Sönmez, M.E.C., İleri, I.K.: İn vitro üretilen
koyun embriyolarının transferi. Türk. Vet. ve Hayv. Derg., 26,
1421-1426, 2002
Birler, S., Pabuccuoğlu, S., Alkan, S., Ozdas,
O.B., Atalla, H., Ileri, I.K.: İn vitro fertilizasyonla elde edilen
koyun embriyolarının blastosist dönemine kadar geliştirilmesi. Türk.
Vet. ve Hayv. Derg., 26, 891-894, 2002
Birler, S., Pabuccuoğlu,
S., Alkan, S., Evecen, M., İleri, İ.K.: İn-Vitro Fertilize Edilen Sığır
Oositlerindeki Pronüklear Gelişim Üzerine Olgunlaştırma ve
Fertilizasyon Sürelerinin Etkisi. Türk Vet. ve Hayv. Derg. 22 (1),
1-15., 1998
Evecen, M., Özdaş, Ö.,B., Bacınoğlu, S., Birler, S.,
Pabuccuoğlu S., Şahin, B.E., Atalla, H.: In Vitro Fertilization of
Virtified Mouse Oocytes. Indian Vet J, (2007) 84:156-158
Taş,
M.; Evecen, M.; Ozdas, O.B.; Cirit, Ü.; Demir, K.; Birler, S.;
Pabuççuoğlu, S.:Effect of Transport and Storage Temperature of Ovaries
on in vitro Maturation of Bitch Oocytes. Anim.Reprod.Sci.,(2006) 96:
30-34
Özdaş, Ö.B., Taş, M., Evecen, M., Bacınoğlu,S., Demir,K.,
Ak, K., İleri, İ.K.: The Effect of Different Transport Temperatures of
Cattle and Sheep Ovaries on İn Vitro Maturation of Oocytes. Medycyna
Weterinaryjna 62 (2) : 162-164, 2006
Çörekçi, Ş., Yılmaz, A.,
Birler, S.; Pabuççuoğlu, S.; Atalla, H.: A comparative study on the
growth and survival characteristics of lambs produced by the transfer
of IVP embryos. Turk J Vet Anim Sci, 28 (2004) 831-835
Evecen
M., Özdaş, Ö., B.,Pabuccuoğlu S., Birler, S.,Tek Ç.,İleri,İ.K. : The
Effects Reproductive Status of Queens on In Vitro Maturation of Cat
Oocytes. Indian Veterinary Journal 81: 1005-1009, 2004
Evecen,
M., Atalla, H., Birler, S., Baran, A., Ak, K.: Kedi oositlerinin in
vitro olgunlaştırılması üzerine çalışmalar. Turk J Vet Anim Sci, 27
(2003) 1409-1412